Etymologie, (mogelijke) herkomst van de plaatsnamen/heerschappen van:
Voorne, Middelharnis, Hekelingen, Rockanje en Groningen.
Op een oude landkaart van ca 1450 viel mij een aantal zaken op, ten eerste het eiland Goeree met Outdorp dat eerder bekend was als Westvoorne, hier een geïsoleerd klein eilandje, ten tweede de naam Voorn op het eiland dat we nu als Overflakkee kennen, ten derde dat het Haringvliet hier nog 't Flackee genoemd wordt en ten vierde de schrijfwijze van Middelharnis, dat ik hier als Middelherniß las. De Eszett geeft een dubbel 's' aan en wordt vnl gebruikt na een 'lange' of verlengde klinker, in dit geval dus geen korte 'is' maar een 'isse'.
De Bernisse was voordat het Haringvliet ontstond het belangrijkste doorvoerwater van Holland naar Zeeland. Rockanje wordt op deze kaart als Recainge/Recamge geschreven, (de 'in' zou abusievelijk als 'm' gelezen kunnen worden), de naam stamt af van Alardus de Rochainge..
Uitvergroot het zuidelijke deel van eiland Voorn, nu door water afgescheiden..
Na verder zoeken vond ik documenten waar het als Middelhernisse en Middelbernisse wordt geschreven en waar in de eerste de 'h' best een 'b' zou behoren te zijn. Het zou niet voor het eerst zijn dat er spelfouten ontstaan bij vertalingen (uit het Latijn of Duits) door de verschillende lettertypen die er werden gebruikt, van handgeschreven documenten wel te verstaan.
Etymologie
Middelharnis volgens de plaatsengids
"Oorspronkelijk betrof het waarschijnlijk een gemene (d.w.z. niet private) weide waar het vee graasde onder de hoede van daartoe aangestelde herders. Voor onze plaats gaat het waarschijnlijk om 'schapenweide in schorrengebied'. De etymologie is omstreden. Voorgesteld is een samenstelling van herde 'kudde' (vergelijk het Zuidnederlandse herde 'herder') en nesse 'nes, land uitstekend in water', maar waarschijnlijk gaat het bij het tweede deel om een afleidingssuffix vergelijkbaar met (maar niet identiek aan) -nis in woorden als wildernis en duisternis."
'h' of 'b'.. Middelherdenes of Middelberniß.
Indien, zoals in de tekst hierboven gesteld, de etymologie omstreden is en de herkomst onbekend, durf ik te opperen dat de naam wellicht is afgeleid van het water de Bernisse, in samenstelling met 'Middel' als in 'het midden van'.. Let wel dat de hierboven afgebeelde documenten gedrukte- of getypte getuigenissen zijn van een handgeschreven versie, waarbij sprake is van vertalingen van- en naar een ander schrift met afwijkende tekens. Waar de taalkundig en historisch-geografisch onderlegden al reeds de 'a' in harnis voor een 'e' accepteren, zou de stap van 'h' naar 'b' zeker geen onoverkomelijke hoeven zijn. De Eszet geeft iig aan dat de uitspraak een fonetisch verlengde- of toegevoegde 's' laat horen, dus 'se' als in Middelbernisse, en betreft het hier geen suffix.. Op sommige kaarten wordt een gebied genaamd de 'vier hernessen' weergegeven, dat zou Middelhernes(s) aannemelijk maken. En er zijn zat mensen die het zo uitspreken....;-)
Bruinisse zou eveneens een verbastering van Bernisse kunnen zijn.
Bruinisse zou eveneens een verbastering van Bernisse kunnen zijn.
Bernis, Bernehese, Berne, Bernese. Germaans birnu: beer, op beer gelijkende modder, hasjo: beukenbos. Bernissermade met maedwo:
allluviaal land in zeekleigebied.
****
Hekelingen.De herkomst van de naam Hekelingen zou ook omstreden zijn.
De eilanden (Zeeuwse en Hollandse) stonden bekend om de goede kwaliteit vlas, Hekelingen (gemeente Nissewaard) zou zijn naam te danken kunnen hebben aan het proces 'hekelen', dat naast het repelen en roten werd gebruikt om vlas te kammen en te wassen en waarbij veel water nodig was..
Wiki:
(Na het drogen wordt het vlas gerepeld (ontdaan van zaden) en blootgesteld aan vocht om de pectine af te breken die de vezels bijeenhoudt, het zg. dauwroten. In het verleden rootte men het vlas in rivieren. In Nederland gebeurde dit onder andere in de Binnenmaas in de Hoekse Waard....).
Omdat het als plaat of als eilandje iets hoger lag dan het omringende gebied, evenals de 'Beierlanden' en de platen van Piershil, werd het door vissers al vóór 1300 gebruikt, daarna is het opgegaan in de bepoldering. Het gehucht aan het Spui werd al vóór de inpolderingen van 1350 bij naam genoemd, hoewel er al eerdere activiteiten in deze omgeving worden vermeld.
De Plaatsengids noemt: (Mogelijk datief meervoud (met locatieve functie) van Hekeling, patronymicum gevormd met suffix -ing bij de persoonsnaam Hekel, ontstaan uit Hakilo..)
****
Rockanje
Rockanje is zeer vermoedelijk vernoemd naar de persoon Alardus de Rochainge die in diverse documenten oa als getuige wordt genoemd, hij wordt ook als vader van Hugo gekend..! ( Hugo fils d'Alard de Rochainge, en filius ejus.) Hij zou 6 jaren in het gebied gewoond hebben.
(fonetisch: Rosjènzje. Vergelijk de Franse uitspraak met de Nederlandse, klik op de speaker icon )
****
VOORNE
Herkomst naam.
Een zegel/schild van Hugo van Voorne uit 1203 wordt beschreven als: 'Een gaande Leeuw; onder het Paard een Visch,.. 'DE VORNE'. (zegel- en wapenbeschrijving door Henri Obreen in 'De Nederlandsche Leeuw', jaargang 46, 1928). Wanneer dit wapen met het gebied Voorne geassocieerd wordt kan het duiden op de bevisbaarheid van het gebied, en dan met name op Voorns. De vis zou aan het schild zijn toegevoegd toen de 'heerschappij' door ene Hugo werd vervuld.. Obreen verontschuldigt zich, daar hij eerder in een beschrijving
de vis op een oud versleten zegel voor een hond had aangezien.
de vis op een oud versleten zegel voor een hond had aangezien.
*****
De Plaatsengids suggereert:"De naam Voorne zelf is waarschijnlijk een oude waternaam gevormd met het suffix -ina* (of, met suffix-ablaut -ana*) bij de woordstam van 'varen'..." (???)
Terwijl een andere site vermoedt dat het afkomstig zou kunnen zijn van een verbasterd 'fort' of 'foort' , als in Amersfoort:
Oostvoorne, bij Brielle, 1206 Ostforne et de Westforne,
****
Groningen
Het lijkt mij waarschijnlijk dat de Villikation Gröningen (een hofverband
met het bisdom Halberstadt binnen het 'Grundherrschaft Corvey', uiterst rechts op deze kaart) de naamlegger is voor het latere Groningen (NL) dat pas in 1040 wordt genoemd, waar Gröningen al in 934, ruim 100 jaar eerder dus, gedocumenteerd is. Het wordt zelfs zo uitgesproken.. De Duitse Wiki geeft een uitgebreid artikel maar geen etymologische verklaring. De Engelse versie noemt duidelijk de binding met Corvey (Raaf) De oudste benamingen komen van een klooster, kerk en kasteel. Naar de oorsprong moet mogelijk in andere talen of dialecten uit dat gebied gezocht worden, AngelSaksisch, Slavisch Romeins, Latijn... . Het kan wellicht een religieuze betekenis hebben.
met het bisdom Halberstadt binnen het 'Grundherrschaft Corvey', uiterst rechts op deze kaart) de naamlegger is voor het latere Groningen (NL) dat pas in 1040 wordt genoemd, waar Gröningen al in 934, ruim 100 jaar eerder dus, gedocumenteerd is. Het wordt zelfs zo uitgesproken.. De Duitse Wiki geeft een uitgebreid artikel maar geen etymologische verklaring. De Engelse versie noemt duidelijk de binding met Corvey (Raaf) De oudste benamingen komen van een klooster, kerk en kasteel. Naar de oorsprong moet mogelijk in andere talen of dialecten uit dat gebied gezocht worden, AngelSaksisch, Slavisch Romeins, Latijn... . Het kan wellicht een religieuze betekenis hebben.
Het invloedsgebied van de oude Raaf, met bezittingen
vanaf de 9e eeuw...
Naamsverklaring Plaatsengids:
"Men heeft hierin de persoonsnaam Grôn of Groni gezien, met als betekenis 'bij de lieden van Groni'. De naam is tevens verklaard als een afleiding van Grôn-* 'groen' en zou dan 'plaats met weelderig groen' betekenen. Een zijstroom van de Hunze wordt in 1262 kopie 1529 vermeld als Gronesbeke, de vorm met s is wellicht beïnvloed door de waternaam Prumesleke in hetzelfde stuk. Hierin schuilt mogelijk een waternaam Grôn 'groen' en Groningen betekent dan 'aanwoners van de Grôn'.. "vanaf de 9e eeuw...
Naamsverklaring Plaatsengids:
Meer over namen op de eilanden:
